მექანიკის ინჟინერიისა და სამრეწველო ტექნოლოგიების აკადემიური №501 დეპარტამენტი შექმნილია 2023 წელს ორი დეპარტამენტის: 1. მექანიკის ინჟინერიისა და ტექნოლოგიების დეპარტამენტის და 2. სამრეწველო ინჟინერიისა და ტექნოლოგიის დეპარტამენტის, ბაზაზე.

მექანიკის ინჟინერიისა და ტექნოლოგიების დეპარტამენტი მანქანათმშენებლობის ტექნოლოგიისა და ლითონსაჭრელი ჩარხების კათედრებს აერთიანებდა, რომლებიც ფუნქციონირებდნენ საქართველოში პირველი საინჟინრო-ტექნიკური სასწავლებლის - საქართველოს პოლიტექნიკური ინსტიტუტის დაარსების დღიდან (1922 წლის თებერვალი). თამამად შეიძლება ითქვას, რომ ინჟინერ მექანიკოსების აღზრდა საქართველოში პრაქტიკულად ერთი საუკუნის განმავლობაში მიმდინარეობს. აღსანიშნავია, რომ მეცნიერების ამ დარგს სხვადასხვა დროს ხელმძღვანელობდნენ ჩვენი ქვეყნის გამორჩეული და დამსახურებული პიროვნებები. კერძოდ, ჩვენი სპეციალობის ორი ღირსეული წარმომადგენელი. პროფესორი გიორგი გედევანიშვილი და გიორგი გოცირიძე შედიოდნენ იმ დამფუძნებელ თერთმეტ პიროვნებას შორის, რომლებმაც საფუძველი ჩაუყარეს საქართველოში საინჟინრო კადრების სამჭედლოს. ამავე დროს, აღნიშნული სპეციალობის კათედრის პირველ გამგედ დაინიშნა პროფესორი გიორგი გედევანიშვილი. 1941-49 წლებში ამავე კათედრას ხელმძღვანელობდა მანქანათმშენებლობის და ფიზიკის დარგების ცნობილი მეცნიერი მარტინ კასიანი, რომელიც სპეციალური მიწვევით გადაიყვანეს სომხეთში და თავის კოლეგებთან ერთად სათავეში ჩაუდგა ერევნის პოლიტექნიკური ინსტიტუტის ჩამოყალიბებას. ამ დროს, ისევ პროფესორი გიორგი გედევანიშვილი გახდა კათედრის ხელმძღვანელი. 1958-2000 წელებში, პრაქტიკულად გარდაცვალებამდე კათედრას სათავეში ედგა კარგად ცნობილი მეცნიერი, საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის აკადემიკოსი, სტუ-ს ყოფილი რექტორი, პროფესორი თეიმურაზ ლოლაძე. 2000 წლიდან დღემდე დეპარტამენტს ხელმძღვანელობს პროფესორი რაულ თურმანიძე.

სამრეწველო ინჟინერიისა და ტექნოლოგიის დეპარტამენტი ფუნქციონირებდა 2011-2023 წლებში, პროფესორ ნია ნათბილაძის ხელმძღვანელობით, სადაც გაერთიანდა - პოლიგრაფიისა და მსუბუქი მრეწველობის; სატყეო-ტექნიკური და კვების ინდუსტრიის მიმართულებები. თითოეულ აღნიშნულ მიმართულებას თავისი საინტერესო და ნაყოფიერი მოღვაწეობის ისტორიული წარსული აქვს.

სატყეო და ხის გადამამუშავებელი მიმართულების ინჟინრების მომზადების მიზნით 1961 წელს საქართველოს ტექნიკურ უნივერსიტეტში დაარსდა „ხის დამუშავების ტექნოლოგიის“ კათედრა რომლის გამგე წლების განმავლობაში იყო ტექნიკის მეცნიერებათა დოქტორი პროფესორი რევაზ ახვლედიანი, ხოლო მის შემდეგ ტექნიკის მეცნიერებათა დოქტორი პროფესორი გიორგი ჯაბუა. 2011 წელს კათედრა გადაკეთდა სატყეო-ტექნიკურ დეპარტამენტად, რომლის ხელმძღვანელადაც დაინიშნა ტექნიკის მეცნიერებათა დოქტორი პროფესორი ზაურ ჩიტიძე. ჩიტიძე. მიმართულება უზრუნველყოფილია ლაბორატორიული და პრაქტიკული ბაზით, რომელიც აღჭურვილია 30 ერთეული ჩარხ დანადგარებით, მაკეტებით და ლაბორატორიული ხელსაწყოებით (32 ერთეული), რაც ხელს უწყობს სასწავლო და სამეცნიერო სამუშაოების სრულყოფილად მაღალ დონეზე ჩატარებას.

 „კვების მრეწველობის საწარმოთა მოწყობილობების“ კათედრა 1946 წელს საქართველოს იმდროინდელი ინდუსტრიული ინსტიტუტის (სიი) მექანიკურ ფაკულტეტზე ჩამოყალიბდა. კათედრის გამგედ ერთხმად იქნა არჩეული ცნობილი მეცნიერი, საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის აკადემიკოსი ნიკოლოზ ლანდია, იგი კათედრას სათავეში ედგა 1959 წლამდე. 1959-1990 წლებში კათედრას უცვლელად ხელმძღვანელობდა ტექნიკის მეცნიერებათა დოქტორი, საქართველოს მეცნიერებისა და ტექნიკის დამსახურებული მოღვაწე, სახელმწიფო პრემიის ლაურეატი, პროფესორი ალექსანდრე კაკალაშვილი. 1990-1997 წლებში პროფესორ ა. კაკალაშვილის გარდაცვალების შემდეგ, კათედრას ხელმძღვანელობდა საინჟინრო აკადემიის წევრკორესპონდენტი, ცნობილი მეცნიერი, პროფესორი, საქართველოს დამსახურებული გამომგონებელი სახელმწიფო პრემიის ლაურეატი ნოდარ ზალდასტანიშვილი. პროფესორ ნოდარ ზალდასტანიშვილის უშუალო მხარდაჭერით 1996 წელს კათედრას შეუერთდა საწარმოო პროცესების ავტომატიზაციის კათედრა და მას ეწოდა „კვებისა და სამაცივრო საწარმოთა მოწყობილობების და საწარმოო პროცესების ავტომატიზაციის კათედრა“. 1998 წელს კვებისა და სამაცივრო საწარმოთა მოწყობილობების და საწარმოო პროცესების ავტომატიზაციის კათედრის გამგედ არჩეულ იქნა საქართველოს საინჟინრო აკადემიის წევრი, პროფესორი თამაზ მეგრელიძე. 2007 წელს კათედრა გაერთიანდა ფაკულტეტზე ახლად ჩამოყალიბებული მანქანათმშენებლობის დეპარტამენტის შემადგენლობაში, რომლის ხელმძღვანელად დაინიშნა პროფესორი თამაზ მეგრელიძე, ხოლო კვების მიმართულებას ხელმძღვანელობდა პროფესორი ზურაბ ჯაფარიძე. 2011წელს ზემოთ აღნიშნული კათედრა გადაკეთდა კვების ინდუსტრიის დეპარტამენტად.

პოლიგრაფიისა და მსუბუქი მრეწველობის ტექნოლოგიების დეპარტამენტი საქართველოს ტექნიკური უნივერსიტეტის სატრანსპორტო სისტემებისა და მექანიკის ინჟინერიის ფაკულტეტზე 2012 წლიდან ფუნქციონირებდა რომელიც შეიქმნა პოლიგრაფიისა და მსუბუქი მრეწველობის კათედრების გაერთიანების საფუძველზე. კათედრაზე აღიზარდა მეცნიერთა თაობები, მათ შორის არაერთი მეცნიერებათა დოქტორი, მრავალი ათეული მეცნიერებათა კანდიდატი, კათედრაზე აღზრდილ მეცნიერებათა კანდიდატებიდან 10-ზე მეტი უცხოელია, რომელთა ფილოსოფიის დოქტორის ხარისხი მიენიჭათ. ქართულმა სამეცნიერო სკოლამ მანქანათმშენებლობის დარგში მსოფლიო აღიარება მოიპოვა ამერიკაში, ინგლისში, იაპონიაში, ჩინეთში, პოლონეთში, ჩეხეთში და უცხოეთის სხვა ქვეყნებში, ცალკე გამოიცა ათამდე მონოგრაფია და ასზე მეტი ფუნდამენტური ნაშრომი . კათედრის 100 წლიანი მოღვაწეობის განმავლობაში დაგროვილი სამეცნიერო პოტენციალი და საერთაშორისო კავშირები ქმნიან წინაპირობებს სამეცნიერო კვლევების გასაგრძელებლად, არა მარტო ზემოთ აღნიშნული მიმართულებით, არამედ ახლად ჩამოყალიბებული მიმართულებებით.

მექანიკის ინჟინერიისა და სამრეწველო ტექნოლოგიების დეპარტამენტის თანამშრომლები ღირსეულად აგრძელებენ წლების განმავლობაში დაგროვილ სამეცნიერო და სასწავლო პროცესების ტრადიციებს. რაც საწინდარი შეიძლება გახდეს საქართველოს ეკონომიკის მდგრადი განვითარების მიზნით საერთაშორისო სტანდარტების შესაბამისი სპეციალისტების მომზადებისათვის. აკადემიური პერსონალი მუშაობს სასწავლო დისციპლინების სილაბუსების გაუმჯობესების მიმართულებით. სისტემატურად იხვეწება არსებული ლიტერატურა. იქმნება ახალი სახელმძღვანელოები, მეთოდური მითითებები, ახალი მიღწევების თვალსაჩინოებები და სხვა სათანადო მასალები სასწავლო პროცესის მაღალ დონეზე წარმართვისათვის. სასწავლო პროცესი უზრუნველყოფილია დეპარტამენტის თანამშრომელთა მიერ მომზადებული სახელმძღვანელოებით, მეთოდური ნაშრომებით, კონსპექტებით, ელექტრონული ვერსიებით, ინტერნეტ წყაროებით, სტუ-ს და ფაკულტეტის ბიბლიოთეკაში არსებული დამხმარე ლიტერატურით. დეპარტამენტის მთავარი ამოცანაა სტუდენტზე ორიენტირებული სწავლების პრინციპების ხელშეწყობა და ზრუნვა სწავლების ხარისხის ამაღლებისათვის. დეპარტამენტში ახლად აკრედიტებული სასწავლო პროგრამები მაქსიმალურად შეესაბამება საერთაშორისო სტანდარტებს, ისინი აღჭურვილი არიან სასწავლო ლაბორატორიებით შემდეგი დისციპლინებისათვის: მექანიკის ინჟინერიის ტექნოლოგია, მასალების ჭრით დამუშავება, ნამზადების დაგეგმარება და წარმოება, მჭრელი იარაღები და სხვა. დეპარტამენტში სასწავლო პროცესი მიმდინარეობს შემდეგ საფეხურებზე: პროფესიული სწავლება, ბაკალავრიატი, მაგისტრატურა და დოქტორანტურა. ყველა საფეხურის პროგრამა უზრუნველყოფილია შესაბამისი თანამედროვე დონის სასწავლო ლიტერატურით და მატერიალური ბაზით.